Ақ шойын: Шайға салатын қант сияқты көміртегі сұйық темірде толығымен ериді. Егер сұйықта еріген бұл көміртекті шойын қатып жатқанда сұйық шойыннан бөлу мүмкін болмаса, бірақ құрылымда толық еріген күйінде қалса, пайда болған құрылымды ақ шойын деп атаймыз. Құрылымы өте сынғыш ақ шойын ақ шойын деп аталады, өйткені ол сынған кезде ашық, ақ түсті болады.
Сұр шойын: Сұйық шойын қатып жатқанда, сұйық металда еріген көміртегі, мысалы, шайдағы қант қату кезінде бөлек фаза ретінде шығуы мүмкін. Мұндай құрылымды микроскоппен зерттегенде көміртегінің графит түріндегі қарапайым көзге көрінетін жеке құрылымға ыдырап кеткенін көреміз. Шойынның бұл түрін сұр шойын деп атаймыз, өйткені көміртегі пластинкаларда, яғни қабаттарда пайда болатын бұл құрылым бұзылған кезде күңгірт және сұр түс пайда болады.
Дақты шойын: Жоғарыда біз айтқан ақ шойындар жылдам салқындату жағдайында пайда болады, ал сұр шойындар салыстырмалы түрде баяу салқындату жағдайында пайда болады. Егер құйылған бөліктің салқындату жылдамдығы ақ түстен сұрға ауысу орын алатын диапазонмен сәйкес келсе, сұр және ақ құрылымдардың бірге пайда болғанын көруге болады. Біз бұл шойындарды ала-құла деп атаймыз, өйткені мұндай бөлікті сындырғанда ақ фонда сұр аралшықтар пайда болады.
Шынықтырылған шойын: Шойынның бұл түрі шын мәнінде ақ шойын ретінде қатады. Басқаша айтқанда, көміртегі құрылымда толығымен еріген күйде қалуы үшін шойынның қатаюы қамтамасыз етіледі. Содан кейін қатайған ақ шойын құрылымда еріген көміртек құрылымнан бөлініп шығуы үшін термиялық өңдеуге ұшырайды. Бұл термиялық өңдеуден кейін біз көміртегінің біркелкі емес пішінді шарлар түрінде топтастырылғанын көреміз.
Бұл классификациядан басқа, егер көміртегі қатаю нәтижесінде құрылымнан бөлінсе (сұр шойындардағы сияқты), біз пайда болған графиттің формальды қасиеттеріне қарай отырып, басқа классификация жасай аламыз:
Сұр (пластиналық графит) шойын: Егер көміртегі қатып, қырыққабат жапырақтары сияқты қабатты графит құрылымын тудырса, біз шойындарды сұр немесе пластиналы графит шойындарына жатқызамыз. Біз оттегі мен күкірт салыстырмалы түрде жоғары болатын қорытпаларда болатын бұл құрылымды жоғары жылу өткізгіштікке байланысты шөгу үрдісін көрсетпей-ақ қатайта аламыз.
Сфералық графит шойын: Аты айтып тұрғандай, біз бұл құрылымда көміртектің сфералық графит шарлары ретінде пайда болғанын көреміз. Графит пластинкалы құрылымға емес, сфералық құрылымға ыдырауы үшін сұйықтықтағы оттегі мен күкіртті белгілі бір деңгейден төмен түсіру керек. Сондықтан сфероидты графитті шойын өндіру кезінде сұйық металды оттегімен және күкіртпен өте тез әрекеттесетін магниймен өңдеп, содан кейін қалыптарға құямыз.
Вермикулярлық графит шойын: Егер сфероидты графит шойын өндіру кезінде қолданылатын магниймен өңдеу жеткіліксіз болса және графит толығымен сфероидизацияланбаса, біз вермикулярлық (немесе жинақы) деп атайтын бұл графит құрылымы пайда болуы мүмкін. Пластинкалы және сфероидты графит түрлерінің арасындағы өтпелі форма болып табылатын вермикулярлық графит шойынға сфероидты графиттің жоғары механикалық қасиеттерін беріп қана қоймайды, сонымен қатар оның жоғары жылу өткізгіштігінің арқасында шөгу үрдісін азайтады. Сфероидты графитті шойын өндіруде қателік болып саналатын бұл құрылымды жоғарыда айтылған артықшылықтарға байланысты көптеген құю цехтары әдейі құйып жібереді.
Хабарлама уақыты: 29 наурыз 2023 ж